Os Bèngelder và vreuger (het Bingelrade van vroeger)...
Deze pagina belicht het Bingelrade van vroeger.
gesjiedenis... |
de geschiedenis van Bingelrade. |
gebuartenisse, verhoale en luuj... |
evenementen, verhalen, anekdotes, bewoners van vroeger tot het heden. |
os heem... |
de heemkunde van Bingelrade |
vertelsels... |
verhalen en krantenknipsels uit krantenpublicaties |
dörpsgalm và vreuger... |
alle Dörpsgalmpjes vanaf 1975 |
ut leave và Bèngelder... |
geluidsfragmenten van het Bingelrade van vroeger |
vanoeët de atlas bekieëke... |
landkaarten van het vroegere en tegenwoordige Bingelrade (1867/1900/2012) |
bewoaners... |
bewonersaantallen |
rieëksmonumente... |
lijst van rijksmonumenten in Bingelrade |
de gemeindje Bèngelder... |
een gemeentelijke inventarisatie van zelfstandige gemeente Bingerade. |
wikipedia... |
wat schrijft Wikipedia over Bingelrade |
de gesjiedenis...
( de geschiedenis van Bingelrade )
Bingelrade...
Bingelrade maakte deel uit van de schepenbank Oirsbeek, die bestond uit het dorp Oirsbeek en de dorpen Amstenrade, Bingelrade en Merkelbeek. Deze bank van Oirsbeek werd, met de bank van Brunssum, die bestond uit het dorp Brunssum en de dorpen Schinveld en Jabeek, in 1557 door de Spaansche regeering als heerlijkheid verpand en in 1609 verkocht aan Arnold Huyn van Geleen. Deze droeg haar in 1610 over aan zijn neef Werner Huyn van Amstenrade. In 1654 werd deze heerlijkheid met de heerlijkheid van Geleen en Spaubeek tot één graafschap verheven, onder de naam van graafschap van Amstenrade en Geleen.
Bingelrade is zodoende met de heerlijkheid Oirsbeek en sinds 1654 met het graafschap van Amstenrade en Geleen verenigd tot aan de komst van de Fransen.
Met de komst van de Fransen in 1794 komt er een totale omwenteling en wordt het Graafschap opgeheven. Bingelrade verschijnt dan in een totaal ander gewestelijk verband.
De jaren negentig van de 18e eeuw brachten revolutionaire veranderingen in het gebied van geheel Limburg, dat onder één centraal gezag kwam te staan. De Franse troepen bezetten geleidelijk aan deze streek en er kwam een voorlopige indeling in negen departementen. Het departement de la Meuse Inférieure (Nedermaas), waar Bingelrade onder viel, was daar één van met Maastricht als hoofdstad. Vanaf de inlijving door de Fransen was aan alle gemeenten met minder dan 5000 inwoners het recht ontnomen een eigen gemeente te vormen. De kleine gemeenten vielen weer onder verschillende kantons. Bingelrade behoorde tot het kanton Sittard en het arrondissement Maastricht.
Het bestuur van de gemeenten werd in 1818 volgens het reglement voor het bestuur van plattelandsgemeenten opgedragen aan een schout, twee schepenen en een raad. De schout werd door de koning benoemd, de schepenen werden door Gedeputeerde Staten aangewezen, op voordracht van de raad uiteen dubbeltal. Het aantal raadsleden was voor gemeenten met minder dan 500 inwoners zes. Een nieuw bestuursreglement in 1825 veranderde de naam schout in burgemeester en schepen in assessor. Bingelrade functioneerde tot 1982 als zelfstandige gemeente en is nu onderdeel van de fusiegemeente Onderbanken
Onderbanken...
De gemeente Onderbanken is ontstaan door het samenvoegen van de voormalige gemeenten Bingelrade, Jabeek, Merkelbeek en Schinveld op 1 januari 1982. Dit als gevolg van de wet tot gemeentelijke herindeling op 21 mei 1981. Voor die tijd waren de kerkdorpen Bingelrade, Jabeek, Merkelbeek en Schinveld zelfstandige gemeenten.
Van oudsher wordt Onderbanken gekenmerkt door haar groene, landelijke karakter. Die karakteristiek deelt Onderbanken in de regio met de gemeenten Schinnen en Nuth. Samen vormen zij als het ware een natuurlijke buffer tussen het stedelijke gebied Sittard-Geleen en de stedelijke agglomeratie Heerlen, Kerkrade, Landgraaf en Brunssum. Onderbanken telt een aantal historische hoeven en landerijen. De akkerbouwgebieden verbinden als het ware de vier kernen van Onderbanken. Daarnaast liggen in het oostelijke gedeelte van de gemeente uitgestrekte bossen met prachtige wandelroutes. Ieder kerkdorp heeft zijn eigen culturele verworvenheden en folkloristische manifestaties. Zo is er jaarlijks een Wijnfeest, een Hoffeest en een Meifeest. Daarnaast zijn er processies, schuttersfeesten en vele andere festiviteiten. Dit maakt het oorspronkelijke en authentieke karakter compleet.
De naam Onderbanken vindt zijn oorsprong in het systeem van rechtspraak, zoals dit in dit deel van Nederland gedurende de middeleeuwen gold. De 'Onderbanken' waren in de middeleeuwen rechtsprekende colleges. Deze rechtbanken (toentertijd 'schepenbanken' genoemd) behandelden de gewone overtredingen en de minder zware misdrijven. Indien er twijfel rees omtrent de uitleg van rechtsregels, dan behoorden de onderbanken 'ten hoofde te gaan' bij de 'hoofdbank' in Heerlen. Vaststaat in ieder geval dat deze schepenbanken invloedrijke colleges vormden, zeer vermoedelijk in de veertiende eeuw.
(Bron: gemeente Onderbanken)
Beekdaelen...
De gemeente Onderbanken is per ingang van 1 januari 2019 opgeheven en verder gegaan als de nieuwe gemeente Beekdaelen, een fusie tussen de gemeentes Nuth, Schinnen en Onderbanken.
gebuartenisse, verhoale en luuj...
( evenementen, verhalen, anekdotes, bewoners van vroeger tot het heden )
 |
Op 17 september 1944 werd Bingelrade werd bevrijd van de Duitsers.In het jaarverslag uit 1994 van heemkunde vereniging de Veersjpunk staat een interessant artikel over dit onderwerp 'Oorlog en bevrijding in Bingelrade'... |
|
BVC'28 bestaat 75 jaar... |
|
Harmonie St Caecilia 100 jaar...
|
 |
60 jaar parochiekerk H Lambertus...
|
 |
De legendarische "Vogelschrik"... |
 |
Zuster/ Moeder Bertilla à Campo...
|
Harmonie St Caecilia 75 jaar...
|
|
|
50 Jaar Parochiekerk Bingelrade...
|
 |
Schuttererij Sint Lambertus...en het Oud Limburg Schuttefeest (OLS)... (bron: Dagblad de Limburger) |
os heem...
( de heemkunde van Bingelrade )
|
Schutterij...Koningszilver van de voormalige schutterij St.Lambertus...
|
 |
Os Bèngelder...Meer dan 25 eeuwen bewoning van 'Onderbanken'......Een overzicht van enkele aspecten van de geschiedenis van de Onderbanken. Met zekerheid is het gebied van de tegenwoordige gemeente Onderbanken ruim 25 eeuwen bewoond. De bewoners hebben steeds de bodem en de daarop en daarin aanwezige natuurlijke bronnen benut voor hun bestaan. Van huis uit spreken vele inwoners van onze gemeente hun moedertaal, in de volksmond het 'plat' genoemd. 't Limburgs is geen taal maar een verzameling van dialecten... (bron: heemkunde vereniging de 4Sprunk) |
 |
Os Bèngelder...Onze moedertaal, het dialect......Van huis uit spreken vele inwoners van onze gemeente hun moedertaal: het dialect of de taal van de streek. In de volksmond het 'plat' genoemd. 't Limburgs is geen taal in de eigenlijke zin van het woord; het is een verzameling van dialecten. Het dialect - en zo men wil: het regiolect - dat in Bingelrade, Jabeek, Merkelbeek en Schinveld wordt gesproken, vertoont onderling zeer veel overeenkomst. Er zijn echter verschillen... (bron: heemkunde vereniging de 4Sprunk) |
 |
Os Bèngelder...De Waard en de Movert......De Romeinen legden wachtposten aan langs hunne heirwegen van afstand tot afstand, dikwijls bij den overgang van rivieren of ook waar het terrein door zijn hoogte zich daar toe leende. Dit terrein zooals wij zien, leent zich uitstekend er toe: van hieruit kon de oude heirbaan en het omliggnde land in de gaten gehouden worden. De mogelijkheid bestaat, dat het Bingelraadse Movert ontstaan is uit Mont-fort... (bron: jaarboek historie Schinnen) |
 |
Os Bèngelder...'t Pöthuuske va gen Roath (2)...Frien Theunissen maakte in 1993, een gedicht over het puthuisje van Bingelrade.... |
|
Os Bèngelder...'t Pöthuuske va gen Roath (1)...'t Pöthuuske is ee van de bekèndste geboewe van de ouw gemeente Bèngelder. Boave in de sjpits sjteet 'tjoartal 1664 oeëtgebeeteld. De pöt zelf is dènkelik nog ouwer... (bron: heemkunde vereniging de 4Sprunk) |
 |
Os Bèngelder...Waar of niet waar? Het verhaal achter een grafsteen...Op het kerkhof van Bingelrade, onder in het dorp, staan vele grafmonumenten die allemaal een verhaal te vertellen hebben. Hoe jonger ze zijn, hoe meer gegevens zo'n historie van de dierbare overledene(n) bevat. Door mijn zoektocht naar de vroegere bewoners van de Wiegelraderhof (sinds 1991 of 1992 eigendom van de familie Van de Weijer) had een bepaalde grafsteen mijn bijzondere aandacht... (bron: heemkunde vereniging de 4Sprunk) |
 |
Grens...Nieuwe grens bedreiging voor Brunssum en Onderbanken... (bron: Jaarboek Heemkunde Vereniging de Veersjprunk 1992) |
 |
De beschermheiligen van de Onderbanken...
|
 |
De Voeëgelversjrikker...
|
 |
De watermolen van Bingelrade en haar bewoners...
|
 |
Drinkwater...De buren van de pastoor van Bingelrade putten drinkwater in 1850 op de pastorie... (bron: Jaarboek Heemkunde Vereniging de Veersjprunk 2001) |
 |
De vroegere geschiedenis van kapel Raath...
|
.jpg) |
Schuttererij Sint Lambertus...het koningszilver...
|
 |
De Gebroeders Bemelmans...
|
 |
Oorlog en bevrijding in Bingelrade (17 september 1944)...
|
 |
Jeugdherinneringen van Jan Hoen...
|
 |
Roesch oet de Boesj...
|
 |
Grafrede voor Jan Arnold van de Weijer...
|
vertelsels...
( verhalen en krantenknipsels uit krantenpublicaties )
 |
Episode uit den tijd der bokkenrijders... (bron: Dagblad de Limburger) |
Dörpsgalm và vreuger...
( alle Dörpsgalmpjes vanaf 1975 )
 |
Alle Dörpsgalmpjes vanaf 1975 tot het heden... |
ut leave va Bèngelder...
Geluidsfragmenten van het Bingelrade van vroeger, van 1954 tot 2006...
Vanoeët de atlas bekieëke...
( landkaarten van het vroegere en tegenwoordige Bingelrade 1867/1900/2012 )
Plattegrond uit 1867
Plattegrond uit 1900
Plattegrond uit 2012
de bewoaners...
( bewonersaantallen )
| Jaar | Mannen | Vrouwen | Totaal |
| 1940 | 308 | 302 | 610 |
| 1947 | 313 | 315 | 628 |
| 1957 | 381 | 357 | 737 |
| 1967 | 396 | 373 | 769 |
| 1976 | 440 | 432 | 872 |
| 1981 | 419 | 424 | 843 |
| 1999 | 435 | 425 | 860 |
| 2000 | 430 | 440 | 875 |
| 2005 | 430 | 450 | 880 |
| 2010 | 415 | 415 | 835 |
| 2013 | 415 | 400 | 815 |
| 2014 | 425 | 405 | 830 |
| 2015 | 415 | 405 | 820 |
| 2016 | 420 | 405 | 825 |
| 2017 | 415 | 405 | 820 |
| 2018 | 410 | 410 | 820 |
| 2019 | 410 | 415 | 825 |
| 2020 | 410 | 415 | 825 |
| 2021 | 405 | 410 | 815 |
(Cijfers op 1 januari gemeten)
bron: cbs.nl & openinfo.nl
rieëksmonumente...
( lijst van rijksmonumenten in Bingelrade )
Lijst rijksmonumenten Bingelrade opgemaakt in 1995.
Dorpsstraat.
23 Grafkruisen op het RK Kerkhof, XVI-XIX.
Dorpsstraat 3.
Boerderij aan binnenplaats van vakwerk XVIII. Straatvleugel XIX. Deur met gesneden panelen en middenstijl; koperen kruk in de vorm van een hand.
Dorpsstraat 5 en Dorpsstraat 7.
Hoeve om gesloten binnenplaats, alwaar vakwerk. Links aan de straat puntgevel met ankers 1698 en dichtgemetselde gekoppelde vensters met segmentbogen. Woonhuis vernieuwd. Klopper 1816.
Dorpsstraat 16.
Huis van baksteen. Witgeverfd, 1766. Deel uitmakend van de voormalige pastorie. Een geheel vormend met nr. 18.
Dorpsstraat 18.
Huis van baksteen, 1766, met zadeldak. Witgeverfd. Segmentboogingang en –vensters op verdieping in Naamse steen. Een geheel vormend met nr. 16. Deel uitmakend van de voormalige pastorie.
Dorpsstraat 28.
Grote hoeve van baksteen. Achter de hoeve een schuur in vakwerk. Woonhuis met schilddak; ingang (1819) en vensters in Naamse steen; op de verdieping met segmentbogen. Ronde zolderlichten. Windvaantje, voorheen met 1818. Deur met briefpaneel, XIXa; kruk in de vorm van een handje. Smeedijzeren poortklopper XIXa.
Dorpsstraat 36.
Hoeve om open binnenplaats van baksteen en vakwerk, XVIII-XIX. Smeedijzeren klopper XIX A. In het vakwerk aan de binnenplaats ingang met in- en uitgezwenkte bovendorpel.
Dorpsstraat 136.
Hoeve van baksteen om gesloten binnenplaats. Puntgevel met vlechtingen en anker 1764. Woonhuis met schilddak aan de binnenplaats. Vakwerk met luifel. De hoeve is verder sterk vernieuwd. Inwendig houten schoorsteenmantel XIXa.
Hoek Maastrichterweg.
Bij de grens met Jabeek een wegkruis met houten corpus, XIX A.
* Dit houten kruis is in 2006 op kosten van de eigenaars, fam. Luyten-Stassen, vernieuwd zodat het nu wellicht van de monumentenlijst afgevoerd kan worden.
Geerstraat 2.
Bakstenen hoeve, XVIII e.v., om gesloten binnenplaats. Puntgevel met vlechtingen en muizetandversiering. Vensters met houten kozijnen en luifel. IJzeren kruis op voorgevel.
Geerstraat 4.
Bakstenen boerenhuis XVII.
Geerstraat 6.
Bakstenen boerenhuis, XVII.
Eindstraat 21.
Hoeve van baksteen om een gesloten binnenplaats. Het woonhuis heeft lateiboogomlijstingen van Naamse steen en ankers, 1802. Deur en snijraam in late Lodewijk XVI-stijl.
Eindstraat 28.
Hoeve van baksteen om gesloten binnenplaats, poortsluitsteen 1812. Smeedijzeren poortklopper.
Kruisstraat.
Puthuisje van mergel, XIX A gebouwd om een kern van vakwerk en hout uit 1664. Raderwerk nog gedeeltelijk van hout.
Wiegelraderstraat 10.
Hoeve Wiegelrade. Van baksteen met resten van vakwerk, om een gesloten binnenplaats, XVIIIc. In de gevel van het vernieuwde woonhuis gevelsteen met wapen Van Bocholtz (1658).
Kruisstraat 10.
Het kasteel, een vierkant bakstenen huis onder een mansardetentdak. Opgetrokken in 1804 naar plannen van de Luikse architect Duckers. Voorgevel met lisenen. Voor het woonhuis flankeren twee lage dienstvleugels een soort cour d'honneur. In het woonhuis o.a. een Lodewijk XVI-trap, geschilderd behang en een schoorsteenmantel met Chinoiserie.
de gemeindje Bèngelder...
( een gemeentelijke inventarisatie van zelfstandige gemeente Bingerade )
| 1728-1940 | Inventaris Gemeente Archieven Bingelrade 1728-1940 (1946)... (door Dhr.E.M.Th.W. Nuyens, Inspectie der gemeente en waterschapsarchieven in Limburg...uit 1946) |
||
| 1940-1981 | Inventaris Gemeente Archieven Bingelrade (1912) 1941-1981 (1983)... (door Dhr. B.I.H.M. Celak, inventarisator van de gemeente Onderbanken..uit 2004) |
||
| 1940-1981 | Inventaris Gemeente Archieven Bingelrade (1912) 1940-1981 (1983) - het boekwerk... (door Dhr. B.I.H.M. Celak, DIVA/ inventarisator van de gemeente Onderbanken..maart 2012) |
||
Wikipedia...
( wat schrijft Wikipedia over Bingelrade )
Wat schrijft men in de 's werelds grootste internet encyclopedie Wikipedia over Bingelrade